Ο ζωγράφος Χρήστος Γαρουφαλής εκθέτει τα νέα έργα του με θέμα την άμπελο. Άννα Συνοδινού * το κείμενο περιλαμβάνεται στην έκδοση που κυκλοφόρησε
“ΑΜΠΕΛΟΣ” *
Στη λήξη της δεύτερης χιλιετίας από την Χριστού γέννηση, ο καλλιτέχνης συμπορεύεται με τη σειρά του στην προαιώνια ορθή πλεύση των παραδόσεων που απορρέουν από τα Σύμβολα – τα πλέον χαρακτηριστικά – του πολιτισμού μας.
Στο σύμβολο της αμπέλου συναντώνται η λατρεία του Διονύσου, η χριστιανική λατρεία και ο Ελληνικός βίος. Ο Γαρουφαλής πραγματεύεται και τις τρεις διάδοχες αναφορές του συμβόλου, με ιδιαίτερη δε έμφαση την Τρίτη.
Η μαρτυρία της ελληνικής αρχαιότητας και του χριστιανισμού καταγράφεται σε δυο σχέδια – αναπαραστάσεις παλαιών προτύπων το πρώτο αναπαράγει κεραμεικό έργο του 300-275 π.Χ., με ανάγλυφη παράσταση του Διονύσου καθώς εξέρχεται από σπήλαιο των Νυμφών, κοσμημένο με σταφύλια.
Το δεύτερο είναι η παλαιοχριστιανική σαρκοφάγος του αρχιεπισκόπου Θεοδώρου στο ναό του Αγίου Απολλιναρίου στη Ραβέννα in classe με διάσπαρτα στις πλευρές της σταφύλια και κληματίδες.
Η άμπελος ευλογείται στην χριστιανική λατρεία και ο χυμός του καρπού της ονομάζεται από τον ίδιο ενανθρωπισμένο Θεό και Κύριό μας “αίμα Χριστού”, στην κορυφαία στιγμή της παράδοσης των αχράντων μυστηρίων προς τους μαθητές Του. Γι αυτό η άμπελος αποτελεί σύμβολο της καθάρσεως του πιστού ο οποίος εν ονόματι του Θεού που λατρεύει μεταλαμβάνει τον ευλογημένο καρπό της.
Η ελληνική παραδοσιακή συνταύτιση της αμπέλου με τον κοινωνικό μας βίο εικονίζεται στο έργο του καλλιτέχνη με τρόπο ευθύ, απλό, συγκινημένο.
Ο ζωγράφος κρατά στα χέρια του το προϊόν του θέματος, τρυγημένο από το πρώτο αμπελάκι της γενέτειράς του πόλεως, νοιώθει τη δύναμη του σταφυλιού, το αγαπά, το θαυμάζει και το μεταπλάθει σε εικαστικό έργο, όχι εγκεφαλικά, το ζει. Και το συνδέει στους πίνακές του, αυτό το μέγα σύμβολο, με διάφορα σκεύη καθημερινής χρήσεως μέσα στα οποία το αποθέτει. Έτσι, όπως γίνεται στη σφαίρα του άκτιστου απ’ όπου ξεκινά κάθε θαύμα, τα σύμβολα συνυπάρχουν με τα κτιστά.
Η απόθεση του ζωοποιού καρπού της αμπέλου σε σκεύη – χρειώδη της καθημερινής μας ζωής, όπως το τσίγκινο τάσι, το αγροτικό τελάρο, το καλάθι, το κύπελλο του ξωμάχου θεριστή που τον δροσίζει στο κάμμα του καλοκαιριού σ’ έναν αμπελώνα της ζέουσας ελληνικής γης, ακόμα και το λευκό ύφασμα είναι δηλωτική πράξη μιας τρυφερής συμπεριφοράς τρυγητή της αμπέλου. Είναι ευχαριστήρια θωπεία στον καρπό που προσφέρει στον ανθρώπινο οργανισμό ζωογόνο τροφή όχι απλής επιβίωσης, αλλά τον εμπνέει πνευματικά να καλλιτεχνίσει, να δημιουργήσει και να παραδώσει την Εικόνα του Συμβόλου στο “αιωνίως ζην”.
Με την άμπελο ο καλλιτέχνης συνεχίζει την σχέση του με τα Σύμβολα.
Σε προηγούμενες ενότητες είδαμε την περιστερά, τα κεραμίδια κάποιας παλιάς στέγης, θυρόφυλλα της προγονικής οικίας, σφαλιστά ή ερειπωμένα να αναζητούν την ιστόρησή τους. Τώρα ζωντανεύει και μνήμες του ελληνότροφου γεύματος με σταφύλι μαύρο, άσπρο, κόκκινο, όλων των γεύσεων.
Στην τελευταία επιλογή κορυφώνεται η πίστη του στη δύναμη του φωτός, όπως ο ζωγράφος συνεργάζεται μαζί του για να προδώσει στις εικόνες της την αιωνιότητα της εικαστικής σιωπής. Μιας σιωπής που μιλά δίχως εφευρήματα για τα ιερά σύμβολα.
Ο φωτισμός συνήθως προέρχεται από κάποιο κρυφό – πλάγιο σημείο του πίνακα, σε συνδυασμό με το σκούρο φόντο και τη σκηνοθετική παρουσίαση. Έτσι αναδεικνύεται το κάθε θέμα καλύτερα και ο θεατής υποβάλλεται σε ποιητική ατμόσφαιρα.
Οι πίνακες του Χρήστου Γαρουφαλή μας παραπέμπουν με καθαρή εικόνα στα σημεία – στηρίγματα που ζουν από την Ορφική παράδοσή μας, περνούν από το Σήμερα και πορεύονται στον αέναο χρόνο. Είναι έργα λατρείας, ευγνωμοσύνης, μνημοσύνης. Ο καλλιτέχνης – δημιουργός αντιπροσωπεύει όλους εμάς καθώς στρέφουμε το βλέμμα στο δημιούργημά του και ξεκουραζόμαστε.
Νοέμβριος 1999
με αφορμή την ομώνυμη έκθεση ζωγραφικής στην ΑΡΓΩ.
