Κριτική
“Σιωπηλός Διάλογος μ’ Έναν Δάσκαλο”
Όταν φέρνει τον Λευκάδιο Χερν στο μυαλό του, ο Χρήστος Γαρουφαλής βλέπει μία τεράστια προσωπικότητα να συνοδεύεται από βαθιά εσωτερική ηρεμία. Έτσι, βάλθηκε να συνδυάσει εικαστικά το μεγάλο λογοτεχνικό του ανάστημα με το ταπεινό ύφος του χαρακτήρα του. Γι’ αυτό επέλεξε ν’ αναφερθεί στο φωτογραφικό πορτραίτο που ο Φρέντερικ Φ. Γκούτεκουνστ ο Νεώτερος (1831-1917) τράβηξε από αυτόν το 1889 στην Φιλαδέλφεια. Το πλάνο τον παρουσιάζει να κοιτάζει ελαφρώς προς τα κάτω, με μία αίσθηση σεμνότητας που οφείλει να έχει ένας δημιουργός του οποίου ο καρπός εξακολουθεί να μας απασχολεί ουσιαστικά πολύ μετά τον θάνατό του. Ο Γαρουφαλής αντεπεξήλθε στην πρόκληση να μεταφέρει την αρχειακή ασπρόμαυρη φωτογραφία σε χρώμα. Η παλέτα του είναι επηρεασμένη από τον Πολύγνωτο που βασιζόταν στο μαύρο, το άσπρο, την ώχρα, και το κεραμιδί χρώμα για να βγάζει όλους τους χρωματικούς συνδυασμούς που χρειάζονται για να παράγουν τις αλλόκοσμες τονικές γκάμες μίας εσωτερικής προσωπογραφίας. Χρησιμοποίησε χρώματα λαδιού στο ύφος της Βυζαντινής τεχνοτροπίας που έμαθε από τον Γιάννη Τσαρούχη (1910-1989) – από το σκοτάδι προς το φως. Μάλιστα, επέτυχε ν’ αποτυπώσει στο πρόσωπο του Λευκαδίου την σπάνια έκφραση της χαρμολύπης, όπως εμφανίστηκε στα πορτραίτα του Φαγιούμ και κληροδοτήθηκε στην Βυζαντινή τέχνη. Η Μνήμη Λευκαδίου Χερν, ζωγραφισμένη επάνω σε κάθετο ξύλινο ταμπλό που βγάζει την αίσθηση μίας επιτύμβιας στήλης, εύστοχα αφιερώνεται σε άνθρωπο που έχει φύγει από την ζωή. Ο Γαρουφαλής κατάφερε το έργο του να διαφυλάξει τον Λευκάδιο όχι ως φωτογραφική ομοιότητα αλλά ως μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μεγακλής Ρογκάκος, 26.08.2009
Πινακοθήκη Καλών Τεχνών, Νέα Υόρκη
* Το κείμενο περιέχεται στο λεύκωμα της έκθεσης “A tribute to Lafcadio Hearn”, American College of Greece [βλ. στην ομαδική του 2002].